5.3.3 Regionale concurrentiekracht

Europese concurrentiekracht begint in de regio. Belangrijke instrumenten hiervoor zijn de Europese subsidieprogramma’s: EFRO programma OP Oost, POP3/Leader en Interreg. Dit zijn belangrijke instrumenten om werkgelegenheid te behouden en creëren.

  • Met de regelingen binnen EFRO wordt vooral ingezet op kennisontwikkeling en innovatie binnen (MKB)bedrijven en samenwerking/consortiumvorming om te komen tot grotere innovatieprojecten en daarmee groei van de deelnemende bedrijven. Daarmee worden bijdragen geleverd aan prestatie 5.3.2 (innovatie) alsook prestatie 2.1.1 (koolstofarme economie).
  • Het Europese Plattelandsontwikkelingsprogramma 2014 – 2020 (POP3) is een belangrijk subsidie-instrument voor een duurzame/concurrerende agrarische sector, werkgelegenheid en een leefbaar platteland. Hiermee wordt bijgedragen aan beleidsdoel 5.3 Overijssel investeert in innovatie alsmede aan kerntaak 2 (milieu en energie).
  • Interreg omvat innovatieprogramma’s voor grensregio’s (Interreg A Nederland-Duitsland), andere Europese regio’s (Interreg B Noordzee en Noordwest Europa) en kennisuitwisseling tussen overheden in Europa (Interreg Europe, voorheen C). Focus voor Overijssel ligt op de ondersteuning van Nederlands-Duitse projecten, die de innovatie- en concurrentiekracht van de grensregio verhogen, onder meer door consortiumvorming en gezamenlijke productontwikkeling door bedrijven. Er worden bijdragen geleverd aan prestatie 5.3.1 (innovatie) alsook prestatie 2.1.1 (koolstofarme economie).

Context

In Europa wordt elke 7 jaar budget gereserveerd voor de Europese Structuurfondsen. Deze fondsen gebruiken wij voor regionale ontwikkeling, plattelandsontwikkeling en grensoverschrijdende samenwerking. Voor de jaren 2014 tot en met 2020 is voor Overijssel in Europa ongeveer € 140 miljoen gereserveerd. Dit geld uit Europa krijgen wij alleen als we daarbij ook eigen middelen inzetten. De provincie Overijssel heeft hiervoor ongeveer 50 miljoen euro (cofinanciering) gereserveerd. Het ziet er naar uit dat wij al deze Europese middelen kunnen besteden aan concrete projecten in Overijssel die bijdragen aan de provinciale doelstellingen zoals energiebesparing, circulaire economie, een duurzame agrarische sector, de leefbaarheid van het platteland, innovatie in het MKB  en het samenwerken met de Duitse buren. Nu wij halverwege het tijdvak zijn, blijkt dat wij goed op koers liggen en op dit moment koploper zijn in Nederland en in Europa.

Hoeveel geld er voor de Europese Structuurfondsen beschikbaar zal komen ná 2020 is nog niet bekend. Door ontwikkelingen als de Brexit is de verwachting dat de bedragen na 2020 lager zullen zijn. Hierover worden in Europa in 2018 en 2019 besluiten genomen. Samen met alle provincies lobbyen wij in Brussel om het belang van de Europese Structuurfondsen op tafel te houden. Vooral voor het stimuleren van de grensoverschrijdende samenwerking hebben wij deze middelen hard nodig.

Naast de Europese Structuurfondsen kent Europa ook Thematische fondsen. Deze fondsen worden vooral door kennisinstellingen en bedrijven benut en zijn gericht op innovatie . Om deze fondsen komende tijd nog beter te benutten hebben wij samen met Gelderland een Innovatieprofiel ontwikkeld. Wij profileren ons in Europa gezamenlijk met de internationale expertise die wij hebben op het gebied van de ‘Slimme en duurzame maakindustrie’, en ‘Gezond leven’. In Europa heeft het voordelen om als Oost Nederland gezamenlijk op te trekken met een scherp profiel. Dat heeft meer impact en maakt het makkelijker om internationale partners te vinden om mee samen te werken. Samenwerken met internationale partners is een voorwaarde om deze fondsen te kunnen benutten.

Acties

  1. Wij voeren het programmamanagement voor het Overijssels deel van de Europese Structuurfondsen. Wij zien toe op tijdige realisatie van projecten en zorgen dat wij binnen de door EU gestelde kaders blijven.
  2. Wij brengen gezamenlijk met Gelderland expertise in ten behoeve van de lobby van de gezamenlijke provincies voor het behoud van de Structuurfondsen na 2020.
  3. Wij lobbyen gezamenlijk met Gelderland voor een indeling en werkwijze van de nieuwe Structuurfondsen na 2020 die bijdraagt aan onze provinciale doelen.
  4. Wij willen dat het Overijsselse MKB de Europese Thematische fondsen meer gaat benutten. Daartoe voeren wij het Actieplan Innovatieprofiel Oost-Nederland uit. Bij de Thematische fondsen ligt het accent van onze bijdrage op de inbreng van capaciteit.

Toelichting op voortgang

Actie 1.

De Europese programma’s zijn volop in uitvoering. In de periode 1 januari 2014 tot peildatum 1 juli 2018 zijn op het grondgebied van Overijssel 1767 projecten uitgevoerd, waarvoor in totaal ruim € 251 miljoen aan Europese subsidie is toegekend aan begunstigden in Overijssel. In de eerste jaren moest de projectontwikkeling nog op gang komen. In het afgelopen jaar is duidelijk een versnelling te zien en wordt een tijdige realisatie van de programma’s voorzien. Het betreft vooral projecten met  inhoudelijke thema’s, die aansluiten bij de Europa agenda van Overijssel: Economie, innovatie, energie, milieu, onderwijs, arbeidsmarkt, plattelandsontwikkeling en mobiliteit. De met deze projecten gecreëerde werkgelegenheid  wordt geschat op bijna 8000 gerealiseerde arbeidsplaatsen in Overijssel. Daarnaast stelt ook de Europese Investeringsbank (EIB) financiering beschikbaar. In Overijssel werd in de aangegeven periode tevens ruim € 468 miljoen met EIB middelen gefinancierd.

Inzoomend op de bereikte resultaten van de Europese structuurfondsen in 2018 kan het volgende beeld worden geschetst.

Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3/LEADER).

Het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP 3/Leader) richt zich op een concurrerende, innovatieve en duurzame agrarische sector en een leefbaar platteland. Overijssel loopt binnen Nederland voorop in de uitvoering. In 2018 zijn voor alle maatregelen de beschikbare budgetten opengesteld. Dat heeft nog niet tot volledige uitputting geleid. In totaal is ruim € 34,1 miljoen reeds aan projecten beschikt, een toename van ruim € 20 miljoen ten opzichte van 2017. In de komende periode is er nog € 9 miljoen beschikbaar om aan projecten te verplichten. In 2018 is voor vijf openstellingen overcommittering ingezet voor een bedrag van € 6,6 miljoen. Hiermee wordt geanticipeerd op het opvangen van vrijval binnen Overijssel, maar ook nationaal. In 2018 zijn o.a. projecten ingediend op het gebied van innovatie in de landbouw, water, verkaveling, hydrologische maatregelen PAS, en LEADER. Voorbeelden zijn het LEADER-project Salland Boert en Eet Bewust (gericht op het verbinden van boeren en de samenleving), het project Reggemozaïek van Waterschap Vechtstromen (waarin de loop van de Regge en haar stroomgebied wordt aangepast voor beter waterbeheer).

INTERREG V

Het grensoverschrijdende Interreg A programma Duitsland-Nederland ligt stevig op koers. Binnen Europa behoort het tot de koplopers. Binnen het gehele programmagebied zijn er inmiddels ruim 120 projecten in uitvoering, waarvan bijna de helft geheel of gedeeltelijk in Overijssel. Hiermee is ongeveer 90% van de beschikbare EU-middelen gecommitteerd. Het betreffen voornamelijk innovatieprojecten en projecten op het gebied van klimaat, vervoer en vrijetijdseconomie. In het transnationale Interreg B programma zijn twee projecten goedgekeurd waarbij de provincie Overijssel Leadpartner is. In het project INDU-ZERO wordt een blauwdruk gemaakt voor een Smart Building Industry, waarmee klimaatneutrale bouwpakketten geproduceerd kunnen worden tegen een gunstige prijs. Dit project levert daarmee een bijdrage aan de ambitie van het programma Nieuwe Energie Overijssel (NEO). Met het project BITS wordt de toename van het fietsgebruik gestimuleerd door middel van intelligente transportsystemen (ITS). Het levert daarmee een bijdrage aan de mobiliteitsagenda van de provincie. Verder zijn er 3 internationale innovatieprojecten van start gegaan met betrokkenheid van Oost.NL als partner.

Samen met Gemeente Enschede en diverse Europese regio’s uit onder andere Spanje, Zweden en de UK is in het kader van Interreg Europe een project ingediend over de ontwikkeling van de onbemande drone industrie. Besluitvorming wordt in het eerste kwartaal van 2019 voorzien.

EFRO programma OP Oost

Het Operationeel Programma Oost Nederland (OP-Oost) ondersteunt projecten op het gebied van productontwikkeling en netwerken. Ook dit programma ligt op koers. Tot nu toe is er aan 411 projecten subsidie verleend  en zijn er 255 projecten vastgesteld. Hiermee is voor Overijssel binnen prioriteit 1, projecten in de sectoren High Tech Systems and Materials, Agrofood en Health 90% van de beschikbare EU-middelen gecommitteerd. Voor prioriteit 2, projecten in de Energie en Milieutechnologie, inclusief Biobased  Economy is dit  49%. In 2018 is er ruim € 28,5 miljoen euro gezamenlijk beschikbaar gesteld en is er voor ruim 33 miljoen aan aanvragen ingediend. Een voorbeeld is het proeftuinproject ‘UIVER’ (Unmanned Intelligent Verification & Effective Response). Hierbij worden, met inzet van drones, veiligheidssystemen bij inbraak, vermissing en verkeersongevallen getest en ontwikkelt. Daarnaast wordt op de Twente Safety Campus een drone-testfaciliteit uitgebouwd. De testfaciliteit wordt later commercieel ingezet voor verdere ontwikkeling van drones en verbetering van veiligheid.

Acties 2 en 3.

Overijssel en Gelderland hebben hun expertise waar nodig afgestemd en ingebracht in de lobby van de gezamenlijke provincies voor het behoud van de Structuurfondsen na 2020. In 2018 is door gezamenlijke provincies een notitie Speerpunten Cohesiebeleid opgesteld als basis voor de gezamenlijke lobby. Het concept Europees Meerjarig Financieel Kader (MFK) is gepubliceerd en blijkt positief voor provincies waar het gaat om de plannen t.a.v. zowel de Structuurfondsen als de Thematische fondsen. In september zijn in bestuurlijk overleg met staatssecretaris Keijzer, VNG, G40, G4 en UvW prioriteiten vastgesteld en is de voorkeur uitgesproken voor het handhaven van de huidige vier programmagebieden. De gezamenlijke lobby richt zich op alle subsidieprogramma’s: INTERREG, OP Oost/EFRO, POP/Leader en de Thematische fondsen.

Actie 4.

Bij de Thematische fondsen ligt het accent van onze bijdrage op de inbreng van expertise.

In 2018 is door de 24 Oost-Nederlandse partners als slogan voor het Innovatieprofiel “Th!nk East Netherlands” vastgesteld.

Tijdens de European Week of Regions and Cities hebben we onder de noemer Th!nk East Netherlands laten zien waarin Oost-Nederland excelleert  op het gebied van innovatie: slimme maakindustrie (Smart and Sustainable Industries) en vooruitstrevende oplossingen op het gebied van voeding en gezondheid (Concepts for a Healthy Life). We organiseerden gezamenlijk het seminar Digital Solutions in Health and Prevention waar we contact legden met potentiele project partners.

In 2018 zijn voor beide vlaggenschepen uitvoeringsagenda’s opgesteld en is een toolbox ontwikkeld voor de internationale communicatie.

Financiën

Basisinformatie

Verantwoordelijk portefeuillehouder:

Eddy van Hijum

Rol provincie:

De provincie heeft meerdere rollen, namelijk die van regisseur, investeerder en uitvoerder.

Looptijd prestatie:

Structureel.

Relatie met reserve Natuurnetwerk Nederland / Kwaliteit van Overijssel:

Nee.

Zoeken