Weerstandsvermogen | Jaarverslag 2018

Ontwikkelingen

1. Het weerstandsvermogen is op dit moment toereikend. De confrontatie van de beschikbare weerstandscapaciteit van € 160,6 miljoen en de benodigde weerstandscapaciteit van € 84 miljoen levert een ratio op van 1,9. Zie voor een onderbouwing van de beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit de beide blokken aan de rechter kant. De beschikbare weerstandscapaciteit (de reserveringen) is kleiner geworden ten opzichte van de begroting 2018 onder andere door afname van de risicoreserveringen voor Breedband, Herijking OV en Natuurnetwerk Nederland. De benodigde weerstandscapaciteit (de risico’s) is tevens omlaag gegaan door afname van het aantal en de omvang van de risico’s vanwege (bijna) gerealiseerde projecten. De ratio weerstandsvermogen (verhouding tussen beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit) is lager geworden ten opzichte van de begroting 2018 (ratio 2,1).

Beleidskader

In 2017 hebben uw Staten het risicomanagementbeleid geactualiseerd (PS/2017/853). Wij hebben de uitvoeringsregels vastgesteld in 2018.

Beschikbare weerstandsvermogen	( x 1 miljoen)
Reserve	Omvang reserve
Algemene risicoreserve	€ 44,1
Uitvoeringsreserve NNN	€ 38,3
Diverse bestemmingsreserves	€ 34,6
Risicoreservering binnen projecten	€ 43,3
Totaal incidenteel	€ 160,3
Onvoorzien	€ 0,3
Totaal structureel	€ 0,3
Totaal beschikbare weerstandscapaciteit	€ 160,6
Ongebruikte belastingcapaciteit	€ 41,0

Bij het bepalen van de beschikbare weerstandscapaciteit maken we onderscheid tussen de incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Reserves en risicoreserveringen binnen projecten scharen wij onder de incidentele weerstandscapaciteit, omdat dit budgetten zijn die wij eenmalig kunnen inzetten. De post onvoorzien scharen wij onder het structurele weerstandsvermogen, omdat wij die meerjarig kunnen inzetten. Naast deze post kan ook de ongebruikte belastingscapaciteit als structureel weerstandsvermogen worden aangemerkt. Aangezien in het coalitieakkoord is afgesproken dat de opcenten op de motorrijtuigenbelasting bevroren blijft nemen wij dit niet mee in de berekening van het totaal beschikbare weerstandsvermogen.

De incidenteel beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit de in de tabel genoemde reserves (of een deel van de reserve) en de risicoafdekking in projecten zelf. Met deze middelen kunnen wij de tegenvallers opvangen. Volgens het risicomanagementbeleid geldt als uitgangspunt dat per project of programma een risicoreservering moet worden opgenomen op basis van een risico-analyse, terwijl de algemene risicoreserve dient ter afdekking van risico's binnen de reguliere processen. We dekken risico's dus niet dubbel af. We nemen voorzieningen niet mee in de beschikbare weerstandscapaciteit. Immers bij het opnemen van een voorziening gaan we er van uit dat het zeer aannemelijk is dat het risico zich voordoet.

De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt € 160,6 miljoen. Ten opzichte van de begroting 2018 daalt de beschikbare weerstandscapaciteit met € 53,2 miljoen doordat de risicoreserveringen voor Breedband, Herijking OV en Natuurnetwerk Nederland zijn afgenomen. Voor het project Breedband was deze reservering niet meer nodig en heeft u bij de Jaarrekening 2017 besloten deze middelen toe te voegen aan de Algemene Reserve. De niet langer benodigde middelen voor Herijking OV zijn via de Perspectiefnota 2019 toegevoegd aan de Algemene Reserve. Bij het project Natuurnetwerk Nederland zijn met het vorderen van de uitvoering delen van de risicoreservering verschoven naar de diverse uitvoeringsbudgetten voor dit project.

Incidenteel
De Algemene risicoreserve bestaat uit € 44,1 miljoen dat direct besteedbaar en aangewend kan worden ter financiering van opgetreden risico’s in het reguliere proces. Daarvan is € 1,0 miljoen voor beheersing van fiscale risico's en € 37,0 miljoen voor het opvangen van overige risico's. Daarnaast is binnen deze reserve:

€ 3,0 miljoen gereserveerd voor het opvangen van resterende risico's Technology Base Twente
€ 2,0 miljoen voor de garantstellingen Breedband (stond voorheen gereserveerd binnen het projectbudget).
€ 1 miljoen voor het Actieplan 'Twente werkt'.
€ 0,1 miljoen voor de garantstelling 'Slimme proti-keten'.

De bestemmingsreserves bestaan uit de Reserve Europese programma’s van € 4,6 miljoen en de reserve Verkeer en Vervoer van € 30 miljoen ter afdekking van (indexerings)risico's.

We houden in de projectbegrotingen ook rekening met het opvangen van risico’s, meestal in de vorm van een post onvoorzien. Dit bedrag is op dit moment € 81,6 miljoen.

De beschikbare weerstandscapaciteit is uit reserves opgebouwd en kan voornamelijk als incidenteel beschikbaar weerstandsvermogen worden beschouwd.

Structureel

Tot het beschikbare weerstandsvermogen behoort ook de structurele post onvoorzien die opgenomen is in de begroting ad € 0,3 miljoen.

De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald aan de hand van de risico's die wij hebben geïnventariseerd. Bij de berekening van het benodigde niveau van de weerstandscapaciteit streven we naar een zo volledig mogelijk risicoprofiel. Niet alle risico’s zijn te voorzien, het risicoprofiel is daardoor nooit 100% volledig. Wij berekenen de benodigde weerstandscapaciteit op basis van een kansberekening. Hierbij gaan wij uit van een zekerheidspercentage van 90%. Dit betekent 90% kans dat alle geïnventariseerde risico's zich op hetzelfde moment voordoen. De aansluiting tussen onderstaande tabel en de tabel met het actuele weerstandsvermogen is daardoor niet één op één te maken.

Periodiek actualiseren wij de risico's en beheersmaatregelen van de organisatie. Deze inventarisatie heeft geleid tot een actueel beeld van de benodigde weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit bedraagt volgens dit laatste beeld € 84 miljoen. Dit bedrag is afgenomen ten opzicht van de begroting 2018. Reden hiervoor is de (bijna) realisatie van onder andere projecten als N34, Ruimte voor de Vecht, IJsseldelta fase 1, Breedband en de afdekking van een aantal risicovolle leningen. Het risico op schadeloosstellingen voor omwonenden bij kanaal Almelo-De Haandrik is daarentegen toegevoegd aan het risicodossier.
Er kan onderscheid gemaakt worden tussen incidentele en structurele risico's. Bij de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit behandelen we alle risico's als incidenteel. Indien structurele risico's zich voordoen kunnen we hier namelijk binnen een jaar maatregelen voor treffen ter voorkoming van dergelijke risico's in de toekomst.

In onderstaande tabel geven we weer welke activiteiten de grootste impact hebben op de benodigde weerstandscapaciteit. In de tabel hebben we twee risico's niet genoemd die wel aandacht verdienen. Dit zijn risico's ten aanzien van vermogensbeheer en grond

Vermogensbeheer
De marktontwikkelingen zijn van invloed op de obligatieportefeuille. Dit heeft effect op de omvang van het vermogen. De onderliggende renterisico’s en koersrisico’s beschrijven we in de paragraaf financiering. Het financiële gevolg van dit risico nemen we niet mee in de benodigde weerstandscapaciteit.

Grond
In de paragraaf grondbeleid gaan we in op de risico’s van ons grondbezit, waarvan de financiële gevolgen zijn afgedekt door de algemene reserve grond (ARG). Het financiële gevolg van deze risico's nemen we niet mee in de benodigde weerstandscapaciteit.

Risico’s met grootste invloed op benodigde weerstandscapaciteit
Omschrijving risico	Invloed op benodigde weerstandscapaciteit	Kerntaak
EHS / Ontwikkelopgave
Binnen de ontwikkelopgave komen risico’s rondom verwerving, inrichtingsmaatregelen, eindbeheer en verbetervoorstellen naar voren.	30,0%	Gebiedsontwikkelingen
Leningen
De provincie loopt het risico dat leningen die niet afgedekt zijn door een voorziening niet terugbetaald kunnen worden.	15,0%	Diverse kerntaken
N340
Er zijn meerdere risico’s van dit project die de provincie financieel kunnen raken.	10,0%	Mobiliteit
Ruimte voor de Rivier IJsseldelta
Er zijn meerdere risico’s van dit project die de provincie financieel kunnen raken.	6,0%	Gebiedsontwikkelingen
kanaal Almelo - De Haandrik
Provincie Overijssel dient schade bij omwonenden Kanaal Almelo - De Haandrick te vergoeden.	6,0%	Mobiliteit
Concessie en contractbeheer openbaar vervoer
Verminderde reizigersopbrengsten, rijksbezuinigingen en ontwikkelingen ten aanzien van indexering.	5,0%	Regionale economie
N35
Er zijn meerdere risico’s van dit project die de provincie financieel kunnen raken.	3,0%	Mobiliteit

In bovenstaande tabel treft u vijf financiële kengetallen aan. Deze geven inzicht in onze financiële positie. De cijfers lichten we hieronder verder toe.

De netto schuld geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de provincie ten opzichte van de eigen middelen. Dit geeft een indicatie van de mate waarin de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. De netto schuldquote drukt de netto schuld uit in een percentage van de totale baten. De netto schuld is het saldo van de uitstaande schulden enerzijds en de in het bezit zijnde liquide middelen en vorderingen anderzijds. Onze netto schuldquote is door het ontbreken van enige vaste schuld van betekenis uitstekend te noemen. De bezittingen overtreffen de schulden, waardoor het kengetal negatief wordt. Zolang de netto schuldquote negatief is, heeft dit kengetal een beperkte waarde. De netto schuldquote is ten opzichte van 2017 vrijwel ongewijzigd. In de 'netto schuldquote voor alle verstrekte leningen' zijn ook de leningen aan deelnemingen, openbare lichamen en overige verstrekte leningen opgenomen. Het kengetal wordt door het opnemen van de verstrekte leningen nog negatiever dan het kengetal zoals vernoemd bij de netto schuldquote. Ook dit kengetal heeft een beperkte waarde.

De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin wij in staat zijn om aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen (= reserves) als percentage van het balanstotaal. Onze solvabiliteit is uitstekend. In de literatuur wordt een minimum van tussen de 25 en 40% genoemd om een niet-financiële onderneming gezond te mogen noemen. Met een solvabiliteitspercentage van 85% komt de provincie uit op een zeer gezonde vermogenspositie. Ten opzichte van 2017 is de solvabiliteit licht gedaald. Dit hang samen met de voorgang van uitvoering van de investeringsprogramma's die worden gedekt uit reserves.

Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Wij hebben geen grondexploitaties, waardoor dit kengetal 0% bedraagt en geen betekenis heeft.

De structurele exploitatieruimte geeft aan welke structurele ruimte wij hebben om de eigen lasten te dragen. Het saldo van de structurele baten en lasten wordt daartoe uitgedrukt in een percentage van de totale baten. Ten opzichte van 2017 daalt dit percentage van 15,06 naar 14,5. Dit wordt veroorzaakt door een toename van de structurele stortingen in reserves.

De belastingcapaciteit geeft aan hoe de belastingdruk in Overijssel zich verhoudt tot het landelijke gemiddelde. De belastingcapaciteit van provincies wordt berekend door het aantal opcenten in jaar t te vergelijken met het gemiddelde van het aantal opcenten van alle provincies in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Uit het kengetal belastingcapaciteit opcenten blijkt dat wij minder belasting heffen dan het gemiddelde in Nederland. In het coalitieakkoord 2015-2019 is opgenomen dat de opcenten op de motorrijtuigenbelasting voor de provincie Overijssel bevroren blijven op het tarief van 79,9.

Financiële kengetallen
	Realisatie 2017	Primitieve Begroting 2018	Actuele Begroting 2018	Realisatie 2018
Netto schuldquote	-229,45%	-249,45%	-196,77%	-222,17%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	-312,72%	-370,41%	-298,43%	-311,25%
Solvabiliteitsratio	87,29%	85,56%	87,30%	85,54%
Kengetal grondexploitatie	0,00%	0,00%	0,00%	0,00%
Structurele exploitatieruimte	15,06%	9,92%	8,63%	14,40%
Belastingcapaciteit: Opcenten	99,38%	99,25%	99,25%	99,25%

Relevante links

Statenvoorstel Nota Risicomanagement (PS/2017/835)

Mijlpalen

In 2021 moeten uw Staten het risicomanagementbeleid opnieuw herijken.

P r e s t a t i e s	Financiën
		Groen (onder-besteding)	Oranje (onder-besteding)	Rood (over-besteding)
	Groen	Groen	Groen	Rood
	Oranje	Oranje	Oranje	Rood
	Rood	Rood	Rood	Rood

Doelenboom

1. Ruimtelijke ontwikkeling en waterbeheer

2. Milieu en energie

3. Vitaal platteland

4. Mobiliteit

5. Regionale economie

6. Culturele infrastructuur en monumentenzorg

7. Kwaliteit openbaar bestuur

8. Gebiedsontwikkelingen

9. Sociale kwaliteit

10. Bedrijfsvoering

11. Financiering en dekkingsmiddelen

Leeswijzer

Ontwikkelingen

Ontwikkelingen

Beleidskader

Zoeken